Historia odpustu partyzanckiego w Szczawie sięga lat 50-tych ubiegłego stulecia. To właśnie w tej gorczańskiej miejscowości podczas II wojny stacjonowały oddziały utworzonego w 1944 r. 1. Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej, które walczyły z okupantem. To wtedy podpułkownik I Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej Jan Cieślak, ps. „Maciej”, organizował modlitwy i msze św. na placu, na którym obecnie znajduje się drewniany kościółek. Tu, na pamiątkę tych wydarzeń, obchodzi się doroczną uroczystość, która na stałe wpisała się w tradycję nie tylko Szczawy, ale także całego powiatu limanowskiego. W tym roku miała ona podwójny wymiar historyczny, ponieważ obchodzona była w 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości.
Główne uroczystości odbyły się w niedzielę. Tradycyjnie o godz. 9.45 miała miejsce zbiórka na placu przed pomnikiem 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej. Zgromadzeni goście oraz kombatanci przy asyście Kompanii Reprezentacyjnej Straży Granicznej z Nowego Sącza, żołnierzy 6 Brygady Powietrzno - Desantowej z Krakowa, złożyli wieńce i oddali hołd poległym partyzantom z Podhala, Gorców i Beskidów walczącym o wolną i niepodległą Polskę. Następnie uczestnicy uroczystości przemaszerowali na plac za kościołem parafialnym, gdzie przy ołtarzu polowym odbyła się msza św. w intencji poległych, zmarłych i żyjących żołnierzy 1 PSP AK.
Dodatkowo na placu przed muzeum 1 PSP AK znajduje się wystawa pt. „Ojcowie Niepodległości” przygotowana przez krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej, opisująca 5 postaci „ojców” niepodległości. Ekspozycja IPN przybliża liderów walki o wolną Polskę z 1918 r.: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Wincentego Witosa, Wojciecha Korfantego i Ignacego Daszyńskiego. Ponad dwumetrowe plansze z sylwetkami wybitnych mężów stanu opatrzone są ich biogramami w języku polskim i angielskim. Na wystawie znajdziemy także kalendarium najistotniejszych wydarzeń w procesie odradzania się niepodległej Polski oraz kopie najważniejszych dokumentów, związanych z 11 listopada 1918 r. Korzystając ze specjalnej mapy można prześledzić, jak w latach 1918-1921 zmieniały się granice II Rzeczypospolitej.
Źródło: kamienica.net.pl, krakow.ipn.gov.pl
